Yeni doğanların doğum sonrası belli süre içerisinde hastalıklara yakalanma riskleri yüksektir. Bir grup bakteri, virus vb. enfeksiyonlara neden olur. Bu enfeksiyonlar işletmeleri tehdit edecek kadar ciddi buzağı kayıp nedenidir. Bir hayvancılık işletmesinde doğan buzağıların %80-90'ı hastalanarak ölebilir. Hastalığı atlatanlarda ise gelişme geriliği, damızlık niteliğini kaybetme gibi durumlarla karşılaşabilir.
Yeni doğanlarda başta E.coli olmak üzere bir çok bakteri kan zehirlenmesine (Septisemi) neden olur.
Hastalığın oluşması için bazı dispozisyon (Bir hastalığa eğilim, yatkınlık ya da duyarlılık) faktörlerinin varlığı şarttır.
Buzağının zayıf ve hastalıklara duyarlı halde doğmasına neden olan bu faktörler bakım, beslenme, annenin aşı durumu, ırk gibi değişik nedenler olup, bölgeye, iklime, işletmeye göre de farklılıklar gösterir. Ülkemizde hayvan buzağılı sağım yapıldığından, besleme ve bakım ilkelerine tam uyulmadığından, ekonomik önemleri daha da artmakta, gereksiz hekimlik ve ilaç masraflarına neden olmaktadır.
Ana kaynaklı hastalık nedenlerinin bazıları gebelik dönemi ile ilişkilidir. Bu dönemde dengesiz, tek yönlü beslenmeye maruz kalmış inekler güç doğum veya yavrunun gelişememesine neden olacaktır.
Şeker pancarı, kaba yonca, mısır sapı, yulaf sapı gibi yemlerle yoğun beslenme cılız yavru doğumuna, yavru atımı ve görme kaybına (Amorozis) neden olur.
Rasyonda yeterli düzeyde beta karoten veya A vitamini olmayışı, özellikle kış sonu ve ilkbahar başlangıcında doğan yavruların hastalık direncini azaltır. Beta karotenin sığır beslenmesinde en bol doğal kaynağı yeşil yemlerdir.
Eğer anne başka bir ahırdan gelmişse ve orada doğum yapmışsa, yavru enfeksiyon etkenlerine bağışık değildir.
Ayrıca gebelik döneminde aşırı yağlanma, hareketsizlik, ahır hijyenine uymama, güneş ışığından yararlanamama ve yaşlılık gibi faktörlerde yukarıda sayılan olumsuzluklara neden olur.
Bu nedenle;
Metabolik ve immunolojik yetersizlik
Yeni doğan buzağılar vücut ısısını sabit tutmada güçlük çekerler. Hastalık etkenlerine karşı direnç ve çevreye uyum yeteneği ileri yaşlardaki buzağılardan daha düşüktür. Çünkü anne karnında steril koşullarda gelişen buzağı doğumla dış ortam, çevre ve hastalık etkenleriyle direk temasa geçeceğinden adaptasyonda güçlük çeker.
Bu nedenle;
Metabolik atıklar
Buzağının emmesi, meme yangısı, güç doğum, rutubet, hava ceryanı, açlık ve yorgunluk gibi faktörler aktif savunma sisteminin devreye girememesi nedeniyle buzağının hastalanmasına ortam hazırlar.
Bu nedenle;
Yetersiz kolostrum
Yeni doğanlarda bağışıklık henüz gelişmemiştir. Bağışıklık kolostrum ve aşı ile sağlanır. Buzağının zamanında ve yeterli miktarda kolostrum alamaması buzağıların hastalıklara açık hale gelmesine neden olur. Kolostrum içinde savunma sisteminde görev alan, vücuda giren hastalık etkenlerine karşı koruyan antikor adı verilen maddelerle protein, karbonhidrat, vitamin, yağ vb. yönünden yaşamsal öneme sahiptir. Biyolojik koruyucu önemi anne kanına oranla 8-10 kat daha fazladır. Yeni doğan buzağılarda sindirim faaliyetleri 36-48 saat sonra başlar. Doğumdan sonraki ilk saatlerde alınan kolostrum, mide ve barsakta hiçbir değişime uğramadan direk kan dolaşımına dahil edilirler.
Bu nedenle;
Fazla süt verilmesi ve sütün soğuk oluşu
Gereğinden fazla süt emdirmek ve suni emzirme hallerinde sütün soğuk olması barsaklarda bakteri üremesine ve buna bağlı olarak barsak iltihabına neden olur. Barsak iltihabının en belirgin semptomu ishaldir.
Bu nedenle;
Hijyenik koşulların kötü olması
Sıkışık, yeterince havalandırılmamış, hava ceryanı olan aşırı soğuk ahırlar, amonyak ve diğer ahır gazlarının yüksek olması, inekler ile buzağıların aynı ahırda tutulmaları, buzağılı sağım, daha önce doğmuş buzağılarla birarada barındırma, doğumdan hemen sonra yavrunun nakli, buzağının genel direncini etkileyerek hastalıklara duyarlı hale gelmesine neden olur.
Bu nedenle;
Suni emzirme hataları
Soğuk veya bozuk süt kullanılması, yeterince süt vermeme, erken sütten kesme, süt yerine geçen mama ile beslemeye geçiş, suni emzirmede kullanılan mamaların yüksek oranda yağ, süt tozu yerine soya veya başka proteinleri içermeleri ishal vb. sindirim sistemi bozukluklarına neden olabilir.
Bu nedenle;