Paratüberküloz zoonoz (Hayvanlardan insanlara bulaşabilen) hastalıklar sınıfında yer alan, gram (+) bakterilerin oluşturduğu bir hastalıktır. Sığırlarda bulaşıcı ve yetiştiriciliğe son veren bir hastalıktır.
Etken Mycobacterium Paratuberculosis'dir. Dışkı içerisinde 11 ay, bataklıklarda 9 ay ve dere sularında 6 ay kadar canlı kalabilir. Gübre ve idrarda 7 gün yaşar. Dezenfektanlarla mücadele etmek oldukça güçtür. Bununla beraber %3'lük KREZOL ve %5'lik FORMOL ile temasından 10 dk sonra ölür.
Hasta ve portör (Taşıyıcı) durumdaki sığırların dışkıları ile atılan etkenler yem, su, mera ve ahır zeminini bulaştırır. Hayvandan hayvana direk bulaşma söz konusudur. Hamilelik döneminde anneden yavruya bulaşma da mümkündür. Genç yaşta alınan hastalık etkeni inkübasyon süresi (Etkenin vücuda alınmasından hastalık oluşturuncaya kadar geçen süre) uzun olduğu için 2-3 yıl sonra klinik belirtilere neden olur. Bu nedenle hastalık en sık 2-5 yaş arası görülür.
Etkenin vücuda girdikten sonra hastalık oluşturması için geçen süre bir kaç gün ile 3 hafta arasında değişir. Hastalık 5 farklı şekilde görülebilir:
Kültürel ve moleküler biyolojik muayeneler ile serolojik muayene sonucu tanıya gidilir.
Tedavisi yoktur. Antibiyotiklerle tedavide çok azı etkili olsada hastalık yeniden belirginleşir.
Koruyucu amaçla aşılamalar yapılmalı ve dönem dönem Allerjik Tüberkülin Testi (PPD Johnin) yapılarak sürüde hastalık bulunup bulunmadığı kontrol edilmelidir.