Tetanoz gram (-) bakterilerin yol açtığı bir hastalıktır. Bütün hayvan türlerinde her yaşta görülebildiği gibi en duyarlı tür tek tırnaklı hayvanlar ( At, eşek, katır vs.) dır. Bunları kuzu, oğlak ve köpekler izlemektedir.
Hastalık genellikle derin yaralar sonrasında meydana gelir. Tek tük olaylar tarzında görülür. Ölüm oranı yüksektir.
Hastalık etkeni Cl.Tenani adlı bir bakteridir. Oksijenli (Aerobik) ortamda etken uzun süre canlılığını korur.
Etkenin hayvan türlerine göre organizmaya giriş yolları:
- Taylarda: Göbek kordonu, diş eti yarası, tırnak yaraları, enjeksiyonlar vb.
- Erişkin tek tırnaklılarda: Derin yaralar, mıh değmesi, kısırlaştırma (Kastrasyon), güç doğuma müdahele sırasında kullanılan doğum malzemeleri.
- Kuzu ve Oğlaklarda: Kuyruk kesimi, kısırlaştırma, göbek kordonu, enjeksiyonlar, kulak küpeleri, boynuz kesme.
- Kedi ve Köpeklerde: Operasyon yaraları, enjeksiyonlar.
- Sığırlarda: Göbek kordonu, enjeksiyonlar, kulak küpeleri, güç doğuma müdahele sırasında kullanılan doğum malzemeleri.
Hastalık yem alma ve su içmede güçlük, kas gruplarında sertleşme, tutuk ve dengesiz yürüyüşle kendisini gösterir. 24-48 saat içerisinde:
- Baş ve boyunda gerilme gözlenir.
- Fleksor (Bükülme hareketini yaptıran kas) ve ekstensor (Uzatma veya düzleştirme hareketini yaptıran kas) kaslar birlikte kasılır.
- Çene kilitlenmesine bağlı olarak yem ve su alımı durur.
- Burun delikleri ve gözler açılır.
- Gürültü, ses ve ışığa karşı aşırı duyarlılık şekillenir.
- Kuyruk kalkık, karın çekiktir. İdrar yapma ve dışkılama (Defekasyon) durur.
- 3 ncü göz kapağının (Sadece köpeklerde) düşmesi bu hastalık için patognomik semptomdur (Bir hastalığı diğer hastalıklardan ayıran, hastalığa tanı koyduran klinik belirti veya patolojik değişim).
- Yatar pozisyondaki hayvanları ayağa kaldırmak mümkün değildir. 2-3 gün içinde solunum kasları felcinden (Paralizinden) hayvan ölür.
Klinik semptomlar hastalığın tanısında önemli yer tutar.
Hasta hayvan ses ve gürültüden yoksun, yarı karanlık özel tetanoz boksuna alınır. Hastalıkta tedavi mümkündür ancak tetanozlu sığırlarda kesim önerilr. Buzağılarda tedavi denenebilir. 13-14 günü atlatan hayvan kurtulmuş sayılır. Yara mevcutsa kabuk kaldırılır ve oksijenli su ile yıkanır.
Koruyucu amaçla aşılamalar yapılmalı,yara sağaltımına dikkat edilmelidir.
