Yem bitkileri

Sorgum (Sudan Türü)

Tek yıllık sıcak iklim yem bitkisidir. Zor arazi şartlarına adaptasyonu güçlü olup, gelişme dönemi yaz ve erken dönemdir.

Yeşil ve kuru ot, silo yemi amacıyla yetiştirilir. Kurağa ve sıcağa dayanıklıdır. Gübreli, killi, kumlu topraklarda iyi gelişir. Sulama ile yem verimi artmaktadır. Ot üretiminde dekara 2-3 kg tohum atılır.

Ot için biçim zamanı danelerinin sarı olum devresidir. Yeşil ot verimi kuruda 3 ton, suluda 6-7 tondur. Tohum hasadı biçerdöverle yapılabilir. Dane döktüğü için tohum hasadında geç kalınmamalıdır. Tohum verimi bu nedenle çok değişebilir, 25-375 kg/da arasındadır.

Besin değeri zengin, yüksek verimli ve süt verimi için önemli bileşenler içeren bir yem bitkisidir. Özellikle lignin oranı azaltıldığında, daha yüksek oranda lif içeriği sindirilebildiğinden, süt üretimi için büyük fayda sağlamaktadır.

Doğru işlem yapıldığında ve uygun dönemde hasat edildiğinde, mısır silajına yakın enerji değerleri elde edilebilmekte, içerdiği enerji ve lif değerleri ile süt inekleri rasyonunda kullanılabilmektedir.

Hayvanların otlatılması ve hasat edilmek suretiyle kullanılabilir.

Nem oranı %85 civarında olduğundan, kuru ot elde etmek oldukça zordur.

Temmuz ve Ağustos aylarında hayvnalar rahatlıkla otlatılabilir.

Sorgum sudan otu Sorgum ve Sudan otlarının melezlenmesiyle elde edilmektedir. Sudan otunun yaprak ve kökleri daha ince olduğundan, sindirimi daha kalın bir yaprak sistemine sahip Sorgum otundan daha kolaydır. Ayrıca, yeniden büyüme potansiyeli yüksektir. Sorgum otunun yeniden büyüme potansiyeli ise daha düşüktür.

Ekim zamanı

Genellikle sıcak bölgelerde 2.ürün olarak ekimi yapılan bitki, Mayıs ayı sonlarından Temmuz ayı ortalarına kadar ekilebilir.

Ekim

Başarılı bir ekim için, toprağın fiziksel yapısının düzeltilmesi ve toprak yüzeyinin iyice ufalanması gerekir. Bu nedenle de toprak rutubeti yüksek olduğu dönemde toprak işleme yapılmamalıdır. Hafif bünyeli topraklarda diskaro ve tırmık gibi aletlerle toprak yüzeyi iyice ufalanmalıdır. Ağır bünyeli topraklarda ise rotovatör, rototiller gibi aletlerle ekim yatağı iyice hazırlanmalıdır. Tarla çok gevşek olmamalıdır. Her toprak tipinde yetiştirilebildiği gibi tınlı - kumlu drenajı iyi topraklarda da mükemmel gelişim gösterir. Orta derecede asit ve nötr karakterli topraklarda çok daha iyi gelişir. Otlatma ve yeşil gübre amaçlı ekimlerde sıra arası 60-70 cm., sıra üzeri mesafe 6-7 cm., yaklaşık tohum sarfiyatı ise 2,5-3 kg civarında olmalıdır. Yeşil ot ve kuru ot amaçlı ekimlerde ise sıra arası 45 cm., sıra üzeri mesafe ise 5-6 cm., tohum sarfiyatı yaklaşık 3-5 kg. olmalıdır. Bu sıklıklar sınırlı sulama ve yetiştirme periyodu boyunca az yağış alan bölgeler için geçerlidir. Sulamanın yeterli olduğu veya yağışın bol olduğu yerlerde ekim sıklığı arttırılabilir. Şayet ekim serpme olarak yapılacaksa kullanılacak tohum miktarı %50 oranında arttırılabilir.

Gübreleme

Dönüm başına 25 kg. Azot, 10 kg. Fosfor, 10 kg. Potasyum tavsiye edilir. Bu miktarlar tarlanın organik madde miktarı , bünyesi ve sulama miktarına göre değişebilir. Azotun yarısı ekim öncesi diğer yarısı ise bitki boyu 35-40 cm.e ulaştığında verilmelidir. Sulamanın yetersiz olduğu koşullarda azotlu gübreleme azaltılmalıdır.

Sulama

Sulama verimi büyük ölçüde arttıracaktır. En az, her biçimden sonra 1 kez sulanmalıdır. Mümkün olduğu durumlarda biçimden sonra 25 kg/dönüm Amonyumnitrat atılarak sulama yapılabilir. Kuraklığa yüksek derecede toleranslıdır. Fakat yüksek ot verimi ve kalitesi açısından sulanmalıdır.

Hasat

Ortalama çiçeklenme gün sayısı 53 gündür. Çıkıştan sonra ilk hasat 45-50 gün sonra yapılmaktadır. Sapı dik ve gevrek yapıda olup, 250-270 cm. uzunluğundadır. Uygun bakım şartlarında 3-5 biçim yapılabilmektedir.

Otlatma için kullanıldığında, 70 cm. altında iken otlatma yapılmamalıdır. Çünkü, bitkide genç döneminde yoğun olan Prussic asit hayvanlar için ölümle sonuçlanan zehirlenmelere yol açabilir.

İdeal biçim boyu 100-120cm. arasındadır. Kesilirken toprakta kalan kısmı 12 cm.den daha kısa olmamalıdır. Aksi takdirde, kalan kök tekrar canlanmaz ve yeniden hasat etmede verim düşüklüğü görülür.

Geniş yapraklı ve silaja uygundur.

Verim

Ekimden 40-45 gün sonra biçime gelebilmektedir. Biçimler ideal olarak 100-120 cm. boylandığında yapılmalıdır ve en az 5 cm. anız bırakılmalıdır. Biçim zamanı geciktikçe otun besin değeri düşmektedir. Sindirilebilirliği azalmaktadır. Her biçim için 1,5-2 ton/dönüm yeşil ot verebilmektedir.

Besleme

Süt sığırlarının beslenmesinde kullanılabilir. Hayvanlara köklerle birlikte yaprakları da yedirilmektedir. Ancak kökler günlük hasat edilmeli, hayvanlara verilmeden önce toprakları iyice temizlenmelidir ve taze olarak verilmelidir. Günde 40 kg'dan fazla yedirilmemelidir. Genel olarak hayvanların kuru madde alımının %50'sini geçmemelidir. Süt sığırlarına verilecek miktar 5-7,5 kg arasında olmalı, fazla miktarda veya sağımdan hemen önce verilmesi durumunda süt tat ve kokusunda bozulmaya yol açmaktadır.

Besin içerikleri

Sorgum farklı formlara göre KM, sindirilebilirlik, ham protein ve NDF değerleri

Uyarılar

  • Bütün sorghum sudan otları belli şartlarda özellikle genç bitkilerde prussic asit geliştirir. Otlatmadan önce minimum bitki boyu 70 cm. olmalıdır.
  • Eğer genç dönemde biçilip hayvana yedirilecekse, biçimden sonra yerde 4-5 saat kadar bekletilmelidir.
  • Kuraklık görmüş bitkilerin yeniden gelişmesi için beklenmelidir.
  • Dondan zarar görmüş bitkiler kuruyuncaya kadar veya 72 saat beklenmelidir.
  • Yüksek dozda azotlu gübre, yetersiz sulama veya yağış, asitli topraklar, toprakta fosfor eksikliği ve düşük sıcaklık prussic asit miktarının artmasına neden olacaktır.